Szanowni Państwo,

przedstawiamy rezultat projektu badawczego zrealizowanego na Politechnice Krakowskiej, którego celem było zestawienie występującej w różnych językach, odpowiadającej sobie terminologii z zakresu konserwacji, restauracji i dyscyplin powiązanych. Projekt został sfinansowany przez Narodowe Centrum Nauki.

W wyniku prac powstał wielojęzyczny słownik, zawierający terminologię z zakresu ochrony dóbr kultury, technik malarstwa sztalugowego i ściennego oraz nauk powiązanych z konserwacją takich jak historia sztuki, chemia, fizyka, biologia i in. Z uwagi na różnorodność poruszanych zagadnień nazwaliśmy zgromadzony zasób terminów Interdyscyplinarnym Słownikiem Wielojęzycznym.

Podejmując badania nie mogliśmy przewidzieć wszystkich napotkanych trudności i końcowego efektu przedsięwzięcia. Okazało się, że jakkolwiek wyszukanie i podanie obcojęzycznego ekwiwalentu konkretnego terminu w słowniku dwujęzycznym może być stosunkowo proste, to w słowniku wielojęzycznym, szczególnie w przypadku terminów odnoszących się do zagadnień teoretycznych, nazw procesów, a także niektórych przedmiotów (np. tradycyjnie stosowanych narzędzi), może nieść spore komplikacje. Wiele problemów wynika też z niejednoznaczności stosowanych terminów, które bywają różnie rozumiane i objaśniane w poszczególnych obszarach językowych.

Samodzielne definiowanie zamieszczonych terminów nie było naszym zadaniem. W ich doborze i opisie opieraliśmy się na literaturze przedmiotu. Hasła wymagające dodatkowego objaśnienia zostały opatrzone bezpośrednimi lub pośrednimi cytatami. Pole opisowe hasła może zawierać także przydatne kolokacje. W doborze treści kierowaliśmy się funkcjonalnością użytej terminologii. Kompletność definicji oraz opisów określonych procedur pozostaje kwestią otwartą. Dotyczy to przede wszystkim technik konserwatorskich, w przypadku których szybki rozwój technologiczny sprzyja przedawnianiu się popularnych wcześniej metod. Warto też zaznaczyć, że wraz z rozwojem nauk zmienia się słownictwo. Dotyczy to np. systematyki biologicznej czy nazw związków chemicznych. W miarę upływu czasu dezaktualizują się także same definicje. Dlatego też, treści zawarte w Słowniku nie mają charakteru encyklopedycznego, a zasób leksykalny nie powinien być traktowany jako podręcznik technik rzemieślniczych czy konserwatorskich.

Istotną cechą pracy jest jej otwarta forma – Słownik wraz z postępem wiedzy oraz potrzebami może być modyfikowany i korygowany. Do stworzenia bazy terminologii wykorzystaliśmy program komputerowy przygotowany specjalnie dla naszych potrzeb, umożliwia on powiększanie zasobu o kolejne dziedziny nauki, wprowadzanie nowych rozdziałów oraz kolejnych wersji językowych.

Uzyskane w toku prac doświadczenia wykazały, że przekład tekstów specjalistycznych wymaga ścisłej współpracy naukowców i praktyków dysponujących wiedzą specjalistyczną z językoznawcami o wysokich kompetencjach translatorskich. Zdajemy sobie sprawę, że przy tak obszernym zakresie tematycznym ryzyko popełnienia błędów jest duże. Będziemy Państwu wdzięczni za uwagi i wskazówki, które pozwolą nam udoskonalić prezentowaną wersję Słownika.